Dunyo tarixidagi eng katta firibgarliklar

Tarix davomida insoniyat ko‘p marotaba firibgarlik va aldovlarning guvohi bo‘lgan. Ba’zilari oddiy odamlarni, boshqalari esa butun davlatlarni, hatto dunyoni aldagan. Quyida sizni hayratga soladigan eng mashhur va yirik firibgarlik voqealari haqida bilib olasiz.

1. 💰 Ponzi sxemasi – moliyaviy piramidaning asoschisi

1919-yilda Charlz Ponzi ismli shaxs AQShda odamlarni sarmoya kiritishga undab, ularga 45 kun ichida 50% foyda va’da bergan. Yangi odamlar pulini eskilarga to‘lab, klassik piramida sxemasini yaratgan. 6 oyda 15 million dollardan ko‘proq pul yig‘gan.

📌 Bugun “Ponzi sxemasi” degan tushuncha global moliyaviy firibgarlikning sinonimiga aylangan.

2. 🛸 Roswell ufo yolg‘oni (1947)

AQShning Nyu-Meksiko shtatidagi Roswell shahrida “osmondan uchuvchi likopcha tushdi” degan xabar butun dunyoga tarqaldi. Ko‘pchilik bu hodisani yashirilgan yovvoyi hayot shakli (ufo) deb hisobladi.

Ammo keyinchalik bu oddiy meteorologik shar bo‘lib chiqqan. Shunga qaramay, ushbu voqea hali ham sirli saqlanadi va “UFO” afsonasining boshlanishiga sabab bo‘lgan.

3. 👑 Rojer Tichborne ishi (Angliya, 1800-yillar)

Ingliz aristokratiyasiga mansub yo‘qolgan yigitning o‘rniga boshqa odam chiqib, o‘zini Rojer deb tanishtirgan. U yillar davomida Tichborne merosiga da’vo qilgan. Sudda esa bu odamning aslida boshqa shaxs ekani aniqlangan.

Bu ish 1800-yillarda Angliyadagi eng mashhur sud jarayoni bo‘ldi.

4. 🧪 Theranos kompaniyasi va Elizabeth Holmes (2020-yillar)

Yaqinda ro‘y bergan eng yirik texnologik firibgarliklardan biri. Elizabeth Holmes o‘zining Theranos kompaniyasini reklama qilib, “bir tomchi qon bilan 200 tahlil qilish mumkin” deb milliardlab sarmoya jalb qilgan.

Aslida bu texnologiya mavjud emasligi aniqlanib, kompaniya qulab tushdi, Holmes esa sudga tortildi.

5. 🌐 Nigeriyalik “prins” elektron xati (Email Scam)

Ko‘pchilik elektron pochtasida “Sizga meros qoldirildi, bank kartangizni yuboring” degan xat olgan. Bu internet firibgarligi sifatida tanilgan. Aslida “Nigeriyalik prins” yo‘q, ammo millionlab odamlar bunga laqillab, pullaridan ayrilgan.

🟨 Xulosa:

Firibgarliklar faqat o‘tmishda emas, hozirda ham yangi ko‘rinishlarda davom etmoqda. Muhimi — tarixdan saboq olish, ongli qarorlar qabul qilish va shubhali va’dalarga ishonmaslik. Aql va ehtiyotkorlik – eng yaxshi himoya.