Qanday qilib inson miyasi 100% ishlashi mumkin? Haqiqatmi yoki afsonami?
Ko‘pchilik "inson miyasi faqat 10% ishlaydi" degan fikrni eshitgan. Bu fikrga tayanib, ayrimlar inson miyasining ulkan salohiyatini hali ochilmagan, deb o‘ylashadi. Hatto ba’zi filmlar va motivatsion kitoblar bu g‘oyani ilgari suradi.
Ammo bu haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi. Keling, uni ilmiy jihatdan tahlil qilamiz.
🧠 Miya 10% ishlaydi degan gap qayerdan chiqqan?
Bu afsonaning manbai 20-asr boshlarida psixolog Uilyam Jeyms va boshqa motivatsion notiqlarning noto‘g‘ri talqinidan kelib chiqqan. Ular:
“Inson o‘z intellektual salohiyatining kichik qismini ishlatyapti,” — degan edi.
Bu vaqt o‘tib "miya faqat 10% ishlaydi" degan umumiy noto‘g‘ri talqinga aylangan.
🧪 Ilmiy nuqtai nazar: Miya 100% ishlaydi
Zamonaviy neyrofan va magnit-rezonans tomografiya (MRI) shuni isbotlaganki:
-
Miyaning barcha hududlari kun davomida faoliyatda bo‘ladi.
-
Hatto uxlayotgan paytda ham miya to‘xtamaydi — u axborotni tartiblaydi, ong osti faoliyat yuritadi.
-
Har xil ishlar uchun miyaning turli qismlari navbat bilan ishlaydi.
Demak, miyani 10% ishlatyapmiz degan gap — ilmiy asosga ega emas.
💡 Haqiqatda savol: Salohiyatni qanday oshirish mumkin?
Garchi miya to‘liq ishlasa-da, uning salohiyatidan qanday foydalanish — bu boshqa masala. Quyidagi usullar miyani faolroq ishlatishga yordam beradi:
-
Kitob o‘qish va yangilik o‘rganish
-
Chekka qo‘l bilan yozish, rasm chizish
-
Mantiqiy o‘yinlar, shaxmat, matematik masalalar
-
Sport mashqlari — miya qon aylanishini yaxshilaydi
-
Yaxshi uyqu va sog‘lom ovqatlanish
🎬 Nega bu afsona mashhur bo‘lib ketdi?
-
Kino va romanlarda (masalan, "Lucy", "Limitless") bu g‘oya “odam super inson bo‘lishi mumkin” degan fantastik tasvir bilan ommalashdi.
-
Bu motivatsion marketingda ishlatilgan: “Sizda cheksiz imkoniyat bor, uni oching!” degan g‘oyalar bilan.
🟨 Xulosa:
“Inson miyasi faqat 10% ishlaydi” degan gap — bu afsona. Ilmiy jihatdan, inson miyasi har doim to‘liq ishlaydi, ammo uning samaradorligi va foydalanish sifati insonning hayot tarzi, odatlari va ruhiy holatiga bog‘liq. Demak, sizning vazifangiz — miyani to‘g‘ri ishlatish va uni doimiy rivojlantirib borish.