Ko‘p o‘ylash miyaning dushmanimi?

Ko‘pchilik insonlar hayotdagi muammolar, kelajakdagi rejalar yoki o‘tgan voqealarni qayta-qayta o‘ylayveradi. Bu holat oddiy ko‘rinishi mumkin, ammo haddan tashqari ko‘p fikrlash — ya’ni "overthinking" — miyaning faoliyatiga jiddiy salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

🧠 Miya haddan ortiq yuklamaga dosh bera oladimi?

Miya — bu signalni uzatadigan va javob qaytaradigan murakkab tizim. Uni doimiy bir xil yoki salbiy fikrlar bilan "yuklash", quyidagi holatlarga olib keladi:

• Charchoq va diqqat susayishi

• Uyqusizlik yoki chuqur uxlay olmaslik

• Mantiqiy fikrlashning sustlashishi

• Hafsalasizlik, ishsizlik holati

Doimiy o‘ylash miyada stress gormonlarini (kortizol) ko‘paytiradi va bu gormonlar uzoq davom etsa, miya hujayralarini yemira boshlaydi.

🔁 Qayta-qayta fikrlash qanday zarar keltiradi?

"Yomon ssenariylarni boshdan kechirish", "nima bo‘lishi mumkin edi" degan fikrlar — bu o‘z-o‘zini qiynashga teng. Bu holat quyidagi ko‘rinishda namoyon bo‘ladi:

• Bir narsani qayta-qayta o‘ylash, lekin hech qanday qarorga kela olmaslik

• Kechirim so‘ramagan odamni eslab yurish

• Kelajakdagi muammolarni hali sodir bo‘lmasdan his qilish

Bu — miyaning befoyda energiya sarflashiga olib keladi.

🧘 Nima qilish kerak?

1. O‘y-fikrni boshqarish mashqlari – meditatsiya, nafas mashqlari.

2. Kunlik rejani tuzish – fikrlarni o‘z vaqtida yozib, hal qilish.

3. Jismoniy harakatlar – yurish, sport, mashqlar miyaning dam olishini ta’minlaydi.

4. Muloqot qilish – o‘zingizni yolg‘iz his qilmaslik uchun yaqinlar bilan suhbat.

🟨 Xulosa:

Ko‘p o‘ylash — bu sog‘lom emas. Muammolarni tahlil qilish foydali bo‘lishi mumkin, ammo doimiy tashvishlanish va ichki suhbatlar sog‘liq uchun xavfli. Miya ham tana kabi dam olishga muhtoj.