Ko'z rangi nima uchun turlicha? genetika va omillar

Har bir insonning ko‘z rangi o‘ziga xos va noyobdir. Biroq nima uchun ba’zilar ko‘k, boshqalar jigarrang yoki yashil ko‘zlarga ega? Bu savolga ilmiy javob genetika va biologik omillarda yashiringan.

Ko‘z Rangini Belgilovchi Genetik Omillar

1. Melanin miqdori
Ko‘z rangini asosan melanin deb ataladigan pigment miqdori va taqsimoti belgilaydi:

• Ko‘k ko‘zlar: kam miqdorda melanin. Yorug‘lik tarqalishi tufayli ko‘k ko‘rinadi.

• Yashil ko‘zlar: o‘rta darajadagi melanin va boshqa pigmentlar aralashmasi.

• Jigarrang ko‘zlar: ko‘p miqdorda melanin, eng keng tarqalgan ko‘z rangi.

2. Genlar va irsiylik
Ko‘z rangi bir nechta genlar orqali nazorat qilinadi, asosan OCA2 va HERC2 genlari:

• Agar ota-onada jigarrang ko‘z bo‘lsa, farzandda ham jigarrang ko‘z bo‘lish ehtimoli katta.

• Ammo ko‘z rangi kombinatsiyalari murakkab bo‘lib, hatto ko‘k ko‘zli ota-onadan ham jigarrang yoki yashil ko‘zli bola tug‘ilishi mumkin.

Tashqi Omillar va O‘zgarishlar

1. Yoshlik va qarilikda ko‘z rangi o‘zgarishi

• Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda ko‘zlar odatda ko‘k rangda bo‘ladi. Melanin ko‘paygani sari ko‘z rangi qorayishi mumkin.

• Qarilikda esa ko‘z pigmentlari kamayib, ba’zan ko‘z rangi ochroq ko‘rinishi mumkin.

2. Kasalliklar yoki shikastlanishlar
Ba’zi kasalliklar (masalan, heteroxromiya) yoki jarohatlar ko‘z rangining o‘zgarishiga sabab bo‘lishi mumkin.

3. Yorug‘lik va psixologik holat
Yorug‘lik darajasi yoki emotsional holat ham ko‘z rangini vaqtincha yanada to‘qroq yoki ochroq ko‘rsatishi mumkin.

Xulosa:

Ko‘z rangi insonning genetik merosi va biologik xususiyatlari natijasidir. Har bir ko‘z rangi o‘ziga xos tarixi va jozibasi bilan insonni yanada noyob qiladi.