Ko‘mir qanday hosil bo‘lgan? Tabiiy jarayon va million yillik tarix

Ko‘mir – bu yer ostida million yillar davomida bosim va harorat ta’sirida o‘simlik qoldiqlarining asta-sekin parchalanishi natijasida hosil bo‘lgan foydali qazilma yoqilg‘i turidir. Uning hosil bo‘lish jarayoni karbonlanish deb ataladi va bu jarayon qadimiy davrlarga, xususan paleozoy erasiga borib taqaladi.

🌱 Ko‘mir qanday hosil bo‘lgan?

1. Boshlanishi – o‘simliklar davri: Miloddan avvalgi 300-350 million yillarda Yer yuzida zich o‘rmonlar mavjud bo‘lgan. Botqoqliklarda o‘sib-o‘sgan o‘simliklar o‘lganidan so‘ng, suv ostida chirish jarayoniga uchragan.

2. Torflanish bosqichi: O‘simlik qoldiqlari kislorod yetishmovchiligi tufayli to‘liq chirimasdan, torf shaklida qatlam hosil qilgan. Bu qatlamlar yuz minglab yillar davomida yer ostiga ko‘milgan.

3. Bosim va harorat ta’siri: Vaqt o‘tishi bilan torf ustiga yangi qatlamlar tushib, bosim va harorat oshgan. Natijada u asta-sekin ko‘mirga aylangan. Dastlab yumshoqroq bo‘lgan lignit, so‘ngra bitumli ko‘mir, eng so‘nggi bosqichda esa antrasit hosil bo‘ladi.

🔥 Ko‘mir turlari

• Torflangan ko‘mir – eng oddiy va nisbatan past sifatli yoqilg‘i.

• Bitumli ko‘mir – sanoatda keng qo‘llaniladigan, yuqori energiya beradi.

• Antrasit – eng qattiq, eng toza va yuqori issiqlik beruvchi ko‘mir turi.

🏭 Ko‘mirning qo‘llanilishi

Ko‘mir bugungi kunda:

• Issiqlik elektr stansiyalarida energiya ishlab chiqarish uchun,

• Metallurgiyada temir eritish jarayonlarida,

• Kimyo sanoatida gaz va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarishda qo‘llaniladi.